همه چیز درباره سحر و جادو

رواج خرافه در لباس سحر و جادو

در کنار آگهی های تبلیغاتی که در شبکه های اجتماعی و بر در و دیوار شهرها انتشار می یابد, تبلیغاتی نیز با مضمون, فال, سحر و جادو و به چشم می آید و اگرچه از نظر عقلی مردود شمرده می شود, اما برخی افراد از سر بی اطلاعی, استیصال و مهم تر از همه خرافه پرستی به آن گرایش دارند البته این موضوع فقط به تبلیغات و چاپ آگهی و دنباله روی مردم عادی محدود نیست بلکه از گوشه و کنار اخباری که در شبکه های اجتماعی دست به دست می شود اخباری نیز درباره وجود رخنه خرافه پرستی, سحر و جادو در به اموری همچون ورزش به گوش می رسد بازاندیشی در منابع سنتی و روشنگری های صورت گرفته از سوی مبلغان و مروجان دینی در طول سال ها اگرچه باعث شده تا باور به خرافه میان مردم جامعه کم رنگ شود اما هنوز عده ای وجود دارند که با القای باورهای نادرست به نام سحر و جادو, خرافه را در جامعه رواج می دهند در ادامه بیشتر بخوانید

سحر و جادو از دیرباز در جوامع بشری وجود داشته و در برخی دوره های تاریخی نیز به دلایلی از جمله غلبه خرافه پرستی و تمایل مردم به امور خارق العاده در جوامع پررنگ تر بوده است. در قرآن کریم نیز در آیه های «101» و«102» سوره بقره نیز به طور صریح به وجود سحر و جادو اشاره شده است، اما خِلطِ موضوعی به نام سحر و جادو با اصول و مباحث دینی نه تنها بدعت به شمار می آید بلکه به دلایلی چون رواج خرافه پرستی ممکن است به اعتقادات دینی و مذهبی مردم نیز خدشه وارد کند.

مشاهده چنین پدیده هایی پرسش هایی را ایجاد می کند از جمله اینکه؛ سحر و جادو چیست؟ آیا برای این پدیده، مبنای عقلی یا دینی خاصی وجود دارد؟ چه چیزی باعث می شود که مردم به رغم زندگی در جوامع امروزی و با فناوری های نوین و غلبه عقلانیت به سحر و جادو گرایش داشته باشند؟

چنین پرسش هایی پژوهشگر ایرنا را بر آن داشت در گفت و گو با حجت الاسلام «محمدتقی فاضل میبدی» عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم و مدرس دانشگاه به واکاوی این موضوع بپردازد.

میبدی با اشاره به ریشه های رواج سحر و جادو در جامعه اشاره کرد و ضمن برشمردن آسیب های ورود خرافه به مباحث دینی و اسلامی، مهمترین راهکار مبارزه با این آسیب را، رشد عقلانیت و منطق در جامعه عنوان کرد.

** نحوه رویارویی سحر و جادو در دین و قرآن

گرچه در قرآن کریم در برخی آیات به سحر و جادو اشاره شده است، اما این پدیده به گونه ای که در امروزه در جامعه رواج یافته است، پیامدهای منفی همچون رواج خرافه پرستی را به دنبال دارد. اگر به این موضوع به لحاظ آسیب شناسی نگاه کنیم، به این نتیجه می رسیم که به طور حتم در جامعه خلاء هایی وجود دارد که فضا را برای ترویج سحر و جادو و به طور کلی خرافه پرتسی فراهم کرده است.

در واقع یکی از اهداف پیامبران نیز مبارزه با خرافات، چه خرافات مذهبی و چه خرافات غیرمذهبی بوده است. مقوله جادو نیز از نوع خرافاتی است که مذهب به طور کلی با آن برخورد می کند. عده ای از سودجویان با این ادعا که سحر و جادو زبان قرآن است، به رواج این پدیده خرافی در جامعه می پردازند، آن ها باید بدانند که قرآن زبان علم، تعقل و دعوت به تدبر است. حتی ائمه نیز به طور معمول کارهای خود را با روش های علمی و تجربی و تکیه بر قرآن پیش می بردند. سحر و جادو هیچگاه در سلوک پیامبران و ائمه اطهار (ع) معنا نداشت.

** ریشه های اجتماعی رواج سحر و جادو

با توجه به رواج خرافه پرستی که بیشتر در قالب تمایل مردم به سحر و جادو و داغ شدن بازار سودجویان، خود را نشان می دهد، نیاز به بررسی ریشه های گرایش مردم به این موضوع در جامعه احساس می شود. در واقع کمرنگ شدن برخی ارزش ها و هنجارها باعث شده تا سحر و جادو جای آن ها را بگیرد. نخستین عامل این مساله تبلیغ نامناسب و غلط در رسانه های عمومی است.

برخی رسانه ها با هدف بزرگنمایی اسطوره ها، افسانه ها و روایت های خلاف واقع به نام معنویات، دین و مذهب، به رواج خرافه و موضوعات خلاف عقل و دین و مذهب منجر شده است. چنانکه در رسانه ها و شبکه های اجتماعی اخبار غیر واقعی و نادرستی را مشاهده می کنیم که جز ترویج بی اعتمادی به دین، مذهب و باورهای عقلایی مردم هدفی ندارند.

من بر این باورم که رواج سحر و جادو در جامعه ما به دلیل وجود خلاء های ناشی از کاهش اعتماد عمومی، کاهش ایمان و توکل به خدا در انجام امور، کم رنگ شدن معنویات، افزایش مشکلات روحی و روانی، مشکلات اقتصادی و اجتماعی، کم رنگ شدن عقلانیت و چیزهایی از این دست رواج یافته است. همین زمینه ها باعث شده تا افراد به چنین مسائل و خرافه هایی روی آورند. وظیفه ما این است که با تعالی و ترویج دین، عقلانیت و ارزش های فرهنگی درست و مناسب از رواج این مسائل در جامعه جلوگیری کنیم.

** تقویت منطق و عقلانیت؛ راهکار مقابله با خرافه و جادو

در روزگاران دور زمانی که انسان ها نمی توانستند برای رویدادها، دلایل علمی و دینی بیاورند، آن را به عواملی نظیر سحر و جادو پیوند می زدند، اما امروزه با توجه به پیشرفت علم و دانش و غلبه عقلانیت در زندگی انسان، انتظار می رود که جریان خرافه پرستی و گرایش به سحر و جادو کمرنگ شده باشد، در حالی که ما در برخی مواقع شاهد مسائلی هستیم که خلاف باورهای دینی و عقلی است..

متاسفانه افراد گمان می کنند، حل اختلافات شخصی و خانوادگی با سحر و جادو امکان پذیر است در حالی که هیچ اختلافی با جادو حل نخواهد شد. خداوند در قرآن در آیه 35 سوره نساء می فرماید: «فَابْعَثُوا حَکَمًا مِنْ أَهْلِهِ وَحَکَمًا مِنْ أَهْلِهَا إِنْ یُرِیدَا إِصْلَاحًا» یعنی حکم هایی از طرفین آورده شود و پس از گوش دادن به حرف دو طرف، اختلاف را حل کنند. بنابراین، هیچ اختلافی با جادو سحر حل نخواهد شد همانگونه که هیچ پدیده ای، مرض یا بیماری با جادو حل نمی شود جز از راه منطقی، علمی، پزشکی و دارویی که دنیای علم و منطق برای آن تعریف کرده است. بنابراین هرچه عقلانیت در جامعه ضعیف تر شود، سحر و جادو در آن تقویت می شود.

** نقش برجسته مبلغان در ترویج منطقی دین و مذهب

بزرگترین آسیبی که سحر و جادو برای دین دارد، دلسردی و بی اعتمادی است. زمانی که برخی افراد با هدف سودجویی و به نام دین و قرآن به سحر و جادو اقدام می کند به نوعی باعث بدعت گذاری در دین و رواج دین جادویی در جامعه می شوند که نتیجه آن دین زدگی مردم و بی اعتقادی و بدبینی آنها به باورها و ارزش های اصیل دینی می شوند.

متاسفانه زنان نیز به به دلیل بر خی ناملایمات اجتماعی و قرار گرفتن در معرض برخی آسیب های روحی و جسمی، بیشتر به سحر و جادو گرایش دارند. به اعتقاد من، برخوردهای قضایی، انتظامی و امنیتی با افرادی که بساط سودجویی از سحر و جادو را پهن کرده اند، تا اندازه ای مانع رشد و شیوع سحر و جادو را در جامعه خواهد شد. افرادی که سفره سودجویی را به این شیوه پهن کرده اند، دنبال کار و کاسبی و سودجویی هستند و تا زمانی که دکان آنان پابرجا باشد، متقاضی و مشتری نیز وجود خواهد داشت. باید با آگاه سازی مردم، فرهنگ خرافه در جامعه را از بین برد و عقلانیت را تقویت کرد. رسانه ها نیز در این زمینه نقش روشنگرانه می توانند داشته باشند. از طرفی مبلغان و عالمان دینی نیز با روشنگری مرز میان دین و خرافه را باید روشن سازند. رسانه ای مانند صداوسیما نیز باید از روحانیان، مبلغان و کارشناسانی زبده استفاده کنند و از سخنانی که سازگار با دین است، استفاده کنند.

واضح آن است که رواج سحر و جادو در جامعه، باعث کاهش عقلانیت و آگاهی وبدبینی به اعتقادات دینی و مذهبی خواهد شد. جادو، آگاهی را از جامعه دور می سازد. آگاهی و شناخت دو عنصر اصلی مبارزه با این آسیب است. اقدام جدی رسانه های عمومی مانند صدا وسیما در تقبیح شیوه های سودجویی از مردم به نام دین و مذهب باعث آگاهی بخشی به مردم می شود و بازار کاسبی سودجویان را تعطیل خواهد کرد.